7. Ulusal Antarktika Bilim Seferi kapsamında Türk bilim insanları, Antarktika’nın Horseshoe Adası ve çevresinde yer bilimleri araştırmaları yaparak adanın jeolojik tarihinin izini sürdü.
Cumhurbaşkanlığı himayelerinde, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı sorumluluğunda, TÜBİTAK MAM Kutup Araştırmaları Enstitüsü ile uyumlu 7. Ulusal Antarktika Bilim Seferi kapsamında adada yüzeyleyen kayaçların özellikleri, dağılımları Horseshoe Adası ve çevresinde yer bilimleri alanındaki araştırmalar kapsamında , bunların birbirleri ile bağlantıları ve petrolojik özellikleri gerçekleştirildi.
Antarktika Yarımadası, Batı Antarktika’yı oluşturan bloklardan biridir. Antarktika Yarımadası’nın jeotektonik evrimi, Batı Antarktika’nın oluşumunun anlaşılmasında önemli bir yere sahiptir.
Geçici Türk Bilim Üssü’nün bulunduğu Horseshoe Adası, Antarktika Yarımadası’nda bulunuyor. 67.2 kilometrelik yüzölçümüne sahip Horseshoe Adası, Antarktika Yarımadası’nın en eski kayalıklarını da barındırıyor. Horseshoe Adası’nda bu kayaların yanı sıra jeolojik dönemlere ait kayalar, buzul birikintileri ve deniz seviyesi değişimleri gösteren tortul topluluklar bulunması, bilim insanlarının geçmişin izini sürerek geleceğe ışık tutmasını sağlıyor.
“Süreçleri ortaya çıkarmak için buradayız”
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Raif Kandemir başkanlığında Prof. Geç Triyas’ta Gondwana süper kıtasının parçalanması sırasında, Antarktika Yarımadası’nın Güney Amerika kıtasının güney ucundan koparak, Horseshoe Adası’nı oluşturan kayalar, Antarktika Yarımadası, Güney Amerika’ya ait buluntular içerdiğinden bahsetmiştir. adanın güneyindeki oluşumundan Antarktika’daki yamalarına kadar geçen süreçleri aydınlatabileceklerini ve bu süreçleri ortaya çıkarmak için burada olduklarını belirtiyor.
Antarktika Yarımadası’nın metamorfik kompleksine ait kayaçların Horseshoe Adası’nda görülebildiğinin altını çizen Kandemir, “Bu kayaçlar Paleozoik’te dalma-batma nedeniyle oluşmuş ve daha sonra başkalaşım geçirmiştir. Horseshoe Adası’nda eski plütonik topluluklar, volkanik kaya toplulukları, ve And Plütonik toplulukları bulunur, granitik, gabroik ve diyoritik kayaçları görmek mümkündür.
Proje kapsamında Güney Amerika’nın en güney ucundan Antarktika Yarımadası’na yamanana kadar metamorfik temel kayaçlarının geçirdiği süreçleri ortaya çıkarmak istediklerini belirten Kandemir, “Granitlerin oluşum dinamiklerini ortaya koymak değerli. metamorfik kayaçlarla ilişkilendirilen kayaçlar, çünkü bunlar Gondwana’nın parçalanmasıyla birliktedir.Neredeyse homojen kayaçlardan oluşur.
Horseshoe Adası’nda yüzeyleyen Andean Plutonic Society’ye ait kayaların oluşumu, aslında dalma yönü bilinen kayalara aittir. Bu kayaçları kullanarak Türkiye’de özellikle Sakarya Zonu’nun doğusundaki tartışmalı dalma zonu olan kayaçlar hakkında bilgi vermeyi amaçlıyoruz.”
Kandemir, proje kapsamında aldıkları kayaç örneklerinin mineral kimyasını inceleyeceklerini belirterek, “Bu örneklerde ana iz element analizleri yapılacak. Stronsiyum-Neodimiyum (Sr-Nd) izotop analizleri yapılacak. Uranyum -Kurşun (U-Pb) zirkon yaş tayini ve Argon-Argon (Ar-Ar) izotop analizleri yapılacak.Yaş analizi yaparak sonuca ulaşmayı düşünüyoruz. Horseshoe Adası incelendiğinde jeolojik çeşitliliğin oldukça fazla olduğu ve magmatik ve metamorfik kayaçların birçoğunun adada bulunabileceği ve bu kayaçları inceleme şansı bulabiliyorsunuz.”
“Kutup topluluğundaki görünürlüğü artıracak”
İstanbul Teknik Üniversitesi Kutup Bilimleri Yüksek Lisans Öğrencisi ve Jeoloji Mühendisi Şevval Yalçınkaya, Horseshoe Adası’ndaki göllerin jeokimyasına bakarak metal oranlarını belirleyerek element oluşum sistemlerini incelediklerini belirtti.
Yalçınkaya, “Projemiz kapsamında çevresel etkilerin, özellikle kaya-su ilişkisinin bu oluşum sistemine etkisine bakıyoruz. Katı kurallarla da olsa su ve kaya numuneleri aldık. Bu numuneler analiz edilecek. ve deneysel çalışmalar İstanbul Teknik Üniversitesi’nin jeomikrobiyoloji ve biyojeokimya laboratuvarlarında yürütülecek.Türkiye’nin arktik topluluktaki görünürlüğünü artırırken, ekstrem koşullarda göl oluşum sistemleri ile ilgili çalışmalara da altlık oluşturacak.”
